วันที่ 1 พฤศจิกายน ของทุกปี ถูกเรียกว่าว่าเป็น “วันมังสวิรัติโลก” หรือ World Vegan Day โดยวันนี้ถูกตั้งขึ้นตั้งแต่พ.ศ. 2537 โดยกลุ่มที่ชื่อว่า Vegan Society มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้คนให้เห็นสำคัญในการกินผัก ไม่กินเนื้อสัตว์ ซึ่งนอกจากเรื่องสุขภาพและสารอาหารแล้ว ยังส่งผลต่อสภาพสิ่งแวดล้อมของโลกด้วย
สำหรับประเทศไทยเอง ก็มีคนจำนวนไม่น้อยที่กินมังสวิรัติ สังเกตได้จากเมนูร้านอาหารต่างๆ เริ่มมีเมนูไร้เนื้อสัตว์เพิ่มมากขึ้น (ซึ่งอาจเรียกได้ว่าเป็น อาหารคลีน) ความนิยมนี้อาจมาจากการเห็นความสำคัญของสารอาหารจากพืชผักเพื่อสุขภาพที่ดี หรืออาจมาจากเป้าหมายที่ต้องการคุมน้ำหนักก็เป็นได้
เพียงแต่ Vegan แบบเคร่งๆ นั้นนอกจากจะงดเว้นการกินเนื้อสัตว์ และวัตถุดิบที่ทำจากสัตว์แล้ว ยังต้องงดเว้นสินค้าต่างๆ ที่ทำจากสัตว์ทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็นกระเป๋าหนังสัตว์ เสื้อคลุม เครื่องสำอางค์บางชนิด หรือเครื่องใช้อื่นๆ ด้วย เรียกว่าอะไรที่มีการเบียดเบียนสัตว์ก็ห้ามใช้ห้ามกินอย่างเด็ดขาด ดูๆ แล้วก็รู้สึกว่าวีแกนมันช่างยุ่งยากเหลือเกิน แล้วการเป็นวีแกนมันช่วยรักสุขภาพ แลัรักษ์โลกยังไง? มาลองดูกัน
Vegan คืออะไร? แตกต่างจากการกินเจ หรือ มังสวิรัติ อย่างไร?
หากเปรียบเทียบแบบง่ายๆ ทั้ง 3 อย่างคือการงดเนื้อสัตว์เหมือนกันทั้งหมด เพียงแต่จะมี “ข้อห้ามเด็ดขาด” แตกต่างกันไป
การกินเจ : งดกินเนื้อสัตว์ และผักที่มีกลิ่นฉุนบางชนิด เช่น กระเทียม หัวหอม ฯลฯ มักนิยมทำร่วมกับการถือศีล ซึ่งขึ้นกับความเคร่งและความเชื่อของแต่ละบุคคล
การกินมังสวิรัติ : งดกินเนื้อสัตว์ แต่ยังกินไข่ นมจากสัตว์ได้อยู่ การกินมังสวิรัติแบ่งได้หลายอย่างแล้วแต่คนจะเลือก บ้างเป็นมังสวิรัตินม (กินนม เนย ชีล โยเกิร์ตได้) , มังสวิรัติปลา (กินปลาและหอย แต่ไม่กินสัตว์ใหญ่ เช่น หมู ไก่ วัว) และอีกหลายอย่าง
วีแกน (Vegan) : งดเนื้อสัตว์ และสินค้าอุปโภค/บริโภค จากสัตว์ทุกอย่าง กินแต่พืชผัก
กิน Vegan ช่วยรักษาสิ่งแวดล้อมอย่างไร?
เพราะการที่งดกินเนื้อสัตว์ งดใช้สินค้าอุปโภค/บริโภคจากสัตว์ ทำให้ลดปริมาณการใช้ทรัพยากรหลายอย่าง รวมทั้งลดผลกระทบต่างๆ ที่เกิดจากอุตสาหกรรมรวมทั้งปศุสัตว์ด้วย เช่น
- ลดก๊าซเรือนกระจกที่เกิดจากกระบวนการทำงานในฟาร์มปศุสัตว์
- ลดการบุกรุกทำลายป่า ทำลายบ้านของสัตว์ป่า เพื่อนำพื้นที่ไปสร้างฟาร์มปศุสัตว์ หรือพื้นที่อุสาหกรรม
- ช่วยส่งเสริมการเกษตร หากมีคนหันมาบริโภคแบบวีแกนมากขึ้น ก็ต้องเพิ่มการผลิตของพืชผักมากขึ้น
ทั้งนี้ การบริโภคแบบวีแกน ยังมีความเสี่ยงในเรื่องของการขาดสารอาหารบางชนิดที่ร่างกายต้องการจากเนื้อสัตว์ เช่น โปรตีน แคลเซียม ดังนั้นจึงต้องกินวีแกนอย่างเหมาะสมเพื่อให้ได้สุขภาพที่ดีด้วย
วีแกนยังไงให้ดีต่อสุขภาพ?
อย่างที่ทราบว่าวีแกนต้องกินแต่พืชผัก เนื้อสัตว์และไข่เป็นของต้องห้ามทุกชนิด ดังนั้นหากอยากจะกินวีแกนแบบที่ได้สารอาหารครบถ้วน เราต้องมาเน้นอาหารบางชิด เพื่อทดแทนในส่วนที่อาจเสียไป
- กินข้าวกล้อง หรือข้าวไรซ์เบอร์รี่ : ข้าวที่ไม่ขัดสีเปลือกออกขนหมด จะมีคุณค่าสารอาหารมากขึ้น ทั้งโปรตีน แร่ธาตุและวิตามินอื่นๆ
- เต้าหู้ ถั่วหรือธัญพืช เพื่อทดแทนโปรตีนและแร่ธาตุที่อาจเสียไปจากการไม่กินเนื้อสัตว์
- กินผักใบเขียว เพื่อเพิ่มแคลเซียม
- กินผลไม้ให้หลากหลาย เพื่อเพิ่มวิตามิน
นอกจากนี้ยังต้องใส่ใจวิธีการปรุงอาหาร เพื่อไม่ให้วัตถุดิบสูญเสียสารอาหารไปจากความร้อนที่ใช้ในกระบวนการปรุง และยังต้องเลือกกินพืชผักที่สดใหม่อีกด้วย
อย่างไรก็ตาม เราอาจไม่สามารถกินวีแกนได้แบบ 100% หรือบางคนที่เป็นสายกินเนื้อ หรือคนที่่ประกอบอาชีพที่ต้องใช้พลังงานเยอะอาจไม่เหมาะกับการกินวีแกน หากต้องการมีส่วนร่วมในการดูแลสิ่งแวดล้อมพวกเราสามารถร่วมใส่ใจดูแลรักษ์โลกได้ด้วยวิธีอื่นๆ มากมาย ทั้งการกินอาหารให้หมดจาน ลด Food waste , การแยกขยะ , ลดการใช้พลาสติก ฯลฯ
เลือกการกินที่เหมาะสมกับตัวเรา และดูแลรักษ์โลกไปพร้อมๆ กับรักตัวเองนะคะ
ข้อมูลอ้างอิง :
1. ธนาคารกรุงเทพ. (2566). ตลาดอาหารวีแกน เทรนด์โลก โตแรง! โอกาสทองของผู้ส่งออกไทย ที่ต้องรีบคว้า, สืบค้นเมื่อวันที่ 29 ตุลาคม 2566. จาก www.bangkokbanksme.com
2. Allwellhealthcare. (2566), กินวีแกนลดน้ำหนัก ดีไหม? กินอย่างไรให้ไม่เสียสุขภาพ, สืบค้นเมื่อวันที่ 29 ตุลาคม 2566. จาก www.allwellhealthcare.com
3. Chitaorganicfood. (2565). อาหารเจ vs. มังสวิรัติ vs. Vegan ต่างกันอย่างไร เข้าใจใน 10 นาที!, สืบค้นเมื่อวันที่ 29 ตุลาคม 2566. จาก www.chitaorganicfood.co.th